“Koku bizi binlerce kilomektre uzağa ve onlarca yıl geriye götüren güçlü bir sihirbazdır.” -                                                                                                                                           HELEN KELLER

Koku alma duyusu en önemli duyularımızdan biridir ve beynimizin duygu, hafıza ve yaratıcılığı etkileyen kısmında yer alır. Koku alma duyusu 24 saat boyunca çalışır ve hiçbir zaman “kapatılamayan” tek duyudur. İnsanda koku duyusu, günlük duyguların yüzde 75’ini etkiler ve hafızada önemli bir rol oynar.     İnsanlar bir mekana/ ortama girdiklerinde ilk olarak ortamın kokusunu  farkeder  ve algılarlar. Tüm kokuların algılanması nesneldir ve insanın kültürel yapısına veya duygusal haline bağlıdır.
Koku duyusu, beynimizin limbik sistemi ile doğrudan bağlantılı tek duyumuzdur. Davranışlarımızı yönlendiren  limbik sistem  uyarıldığında; duygudurum, uzun dönem hafıza, koku hatırlama, arzulama, motive olma duyuları tetiklenir ve davranışımızı bu merkezde desteklenen işlemler şekillendirir. Dolayısı ile kokularla davranışlarımızın yönlendirilmesi, kokuların limbik sistemi doğrudan etkilemesi ile  mümkün olmaktadır. Limbik sistemin uyarılması ile harekete geçen duygular şu şekilde tanımlanabilir.

• Bu merkez, duygu heyecan merkezidir,
• Çevresel değişikliklere uyum, duyguların dışavurumu ve içgüdüsel davranışlar üzerinde etkilidir,
• Görsel ve sözel bellek üzerinde etkilidir, görsel ve sözel bellek ile ilgili geçmiş deneyimleri  hatırlatır, Görsel hafıza ile hatırlana oranı  4 ay sonra %40 iken, koku hafızası ile hatırlama oranı 12 ay sonra %60 gibi güçlü bir hafıza bağlantısı ortaya koymaktadır.
• Ceza, ödül(beğeni)  durumlarında davranışsal yanıtlarda etkilidir,  karar verilmesini tetikler,
• Duygusal yaşantıların öneminin belirlenmesinde  (duygusal bellek) etkilidir,

 
       Her insanın belleğinde kalıcı bir yer edinen ve unutulmayan birçok hoş koku bulunmaktadır. Hatta bu kokulardan bazılarını bir anlığına düşünmek bile, insanların o kokuyla bağlantılı anılarını tazelemeye yardımcı olur. Koku algılamada bir diğer nokta ise “koku hafızası” denilen bir kavramdır.
​


        Algılanan her türlü koku, özel bir kodlamayla beynimizdeki koku belleğinde arşivlenmektedir. İyi bilinen bir gerçek ise kokuya ait bilgilerin görsel ve işitsel hafızaya göre daha kalıcı olmasıdır. Bu nedenle, tek bir kokunun algılanmasının sonucunda da, zihnimizde birçok görüntü canlanabilmektedir.

Kaynak: 
- Davranışın nörobiyolojik temelleri Yrd.Dç.Dr. Aybala Sarıçiçek, Psikiyatri Anabilim Dalı- İKC Universitesi
- Brand Sense – Martin Lindstrom – 4.bölüm- Warrem ve Warrenburg(1993) “Kokunun Duygular üzerindeki Etkisi”, Journal of Experimental Pyschology, 113(4):394-409